Prawa pracownika a umowa o pracę i umowy cywilnoprawne
Umowy o pracę i umowy cywilnoprawne to dwa różne rodzaje umów zawartych między pracownikiem i pracodawcą. Choć w obu przypadkach pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, to prawa pracownika różnią się w zależności od rodzaju umowy. W niniejszym artykule omówimy najważniejsze prawa pracownika związane z umową o pracę oraz umowami cywilnoprawnymi.
- Umowa o pracę – prawa pracownika
Umowa o pracę jest najczęstszym rodzajem umowy zawieranej między pracownikiem a pracodawcą. Główne prawa pracownika wynikające z umowy o pracę to:
- minimalna wysokość wynagrodzenia – pracodawca musi zapewnić pracownikowi minimalną stawkę godzinową lub miesięczną, ustaloną przez ustawę lub układy zbiorowe pracy,
- okres wypowiedzenia – zarówno pracownik, jak i pracodawca mają prawo wypowiedzieć umowę o pracę w określonym terminie,
- urlopy – pracownik ma prawo do odpoczynku, z którym związane są urlopy wypoczynkowe, chorobowe, macierzyńskie czy ojcowskie,
- czas pracy – pracownik ma prawo do nieprzerwanego odpoczynku po wykonaniu pracy, a także do określonej liczby godzin pracy w danym tygodniu,
- bezpieczeństwo i higiena pracy – pracodawca musi zapewnić pracownikowi bezpieczne warunki pracy, w tym odpowiednie środki ochrony osobistej i odzież roboczą.
- Umowy cywilnoprawne – prawa pracownika
Umowy cywilnoprawne to umowy, w których wynikające prawa pracownika nie są tak szczegółowo uregulowane jak w umowie o pracę. Do najczęstszych umów cywilnoprawnych zawieranych przez pracowników należą umowy zlecenia i umowy o dzieło. Przyjrzyjmy się głównym prawom pracownika wynikającym z umów cywilnoprawnych:
- wynagrodzenie – pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie, którego wysokość jest wynegocjowana indywidualnie między pracownikiem a pracodawcą,
- czas wykonywania pracy – pracownik jest zobowiązany wykonać umówione zadanie w danym terminie, ale w większości przypadków nie musi wykonywać pracy w konkretnej porze dnia,
- okres wypowiedzenia – umowy cywilnoprawne często nie zawierają okresu wypowiedzenia, lub ten okres jest bardzo krótki,
- urlopy – pracownik zatrudniony na umowę cywilnoprawną nie ma zazwyczaj prawa do urlopu, chyba że jest to wcześniej ustalone z pracodawcą,
- bezpieczeństwo i higiena pracy – pracownik zatrudniony na umowę cywilnoprawną nie zawsze ma zapewnione bezpieczne warunki pracy, w tym odpowiednie środki ochrony czy odzież roboczą.
Podsumowanie
Prawa pracownika wynikające z umowy o pracę i umów cywilnoprawnych różnią się w zależności od rodzaju umowy. Umowa o pracę daje pracownikowi większą pewność i ochronę praw niż umowa cywilnoprawna. Dlatego przed podpisaniem umowy warto dokładnie zapoznać się z jej zapisami i zwrócić uwagę na prawa pracownika, jakie wynikają z tego rodzaju umowy. Ochrona praw pracowniczych jest kluczowa, dlatego warto mieć świadomość swoich praw i znać je dobrze, aby móc zdecydowanie się nimi bronić.