Prawa rodzica a zgoda na podjęcie ważnych decyzji medycznych dla dziecka
W ostatnich latach coraz częściej słychać o sytuacjach, w których rodzice, nie dając zgody na leczenie swojego dziecka, narażają je na niebezpieczeństwo utraty zdrowia czy nawet życia. W takich przypadkach dochodzi do kolizji dwóch podstawowych zasad – prawa rodzica do podejmowania decyzji dotyczących swojego dziecka oraz zasad etycznych i medycznych, mówiących o konieczności ochrony zdrowia malucha. Jakie zatem są prawa rodzica? Kiedy lekarz może zdecydować o podjęciu leczenia dziecka bez zgody rodziców?
Prawa rodzica – co mówią przepisy?
Prawo rodzica do podejmowania decyzji dotyczących dziecka jest jednym z podstawowych praw rodzicielskich. Obejmuje ono zarówno kwestie wychowawcze i edukacyjne, jak i decyzje dotyczące zdrowia dziecka. Zgodnie z polskim prawem, rodzice są głównymi opiekunami i decydentami w kwestiach zdrowotnych swojego dziecka. Mogą oni samodzielnie wybierać lekarzy, decydować o podejmowaniu terapii, dopuszczać bądź nie dopuszczać do szczepień i wykonania nieinwazyjnych zabiegów medycznych. Jednakże, w sytuacjach, kiedy decyzje rodziców narażają na bezpośrednie zagrożenie życie malucha, lekarze są zobowiązani do podjęcia działań, które ograniczą ryzyko szkody dla dziecka.
Zgoda na leczenie – kiedy jest konieczna?
Zasada autonomii pacjenta i zasady przyjętej w Polsce zasady “dozorowania” rodzicielskiego, mówią o konieczności uzyskania zgody rodziców na wszelkie medyczne działania przeprowadzane na dziecku. Jednakże, podobnie jak w przypadku dorosłych pacjentów, istnieją sytuacje, kiedy lekarz zyskuje prawo do podjęcia interwencji medycznej bez wyraźnej zgody rodziców.
- Zgoda domniemana
Jeżeli dzieci z powodu stanu zdrowia nie są w stanie wyrazić swojej zgody, a sytuacja wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, lekarze mogą działać na podstawie tzw. “zgody domniemanej”. Oznacza to, że jeśli nie ma możliwości uzyskania zgody od rodziców, lekarze podejmują interwencję opierając się na tym, co uważają za najlepsze dla zdrowia dziecka.
- Ustawa o prawach pacjenta
W przypadku, gdy dziecko ma już ukończone czternaście lat i jest w stanie zrozumieć konsekwencje swoich decyzji, to to właśnie ono podejmuje decyzję dotyczącą swojego leczenia. Taki zapis znajduje się w ustawie o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta.
- Sądowa decyzja
Ostatecznie, w sytuacjach skrajnych, kiedy rodzice nadal nie wyrażają zgody na leczenie dziecka, mimo że sytuacja jest zagrożeniem dla jego zdrowia, lekarze mogą przekazać takie informacje organom zajmującym się ochroną praw dziecka. W takich przypadkach to sąd podejmuje decyzję o tym, czy leczenie jest konieczne i jakie interwencje należy podjąć.
Podsumowanie
Jak widać, prawa rodzica w Polsce są chronione przez ustawę, która określa, że to właśnie opiekunowie decydują o zdrowiu swojego dziecka. Jednakże, kiedy podejmowane decyzje stoją w konflikcie z zasadami etyki medycznej i narażają dziecko na ryzyko utraty zdrowia lub życia, to lekarze zyskują prawo do interwencji bez konsultacji z opiekunami.
Należy pamiętać, że każda sytuacja jest inna i wymaga indywidualnej oceny przez lekarza, by uniknąć naruszenia praw rodzicielskich, ale również zapewnić bezpieczeństwo i zdrowie dziecku.